Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 grudnia 2024 r. (sygn. II CSKP 613/24) wskazał, że prawo najmu lokalu uzyskane w trakcie trwania małżeństwa stanowi składnik majątku wspólnego i podlega rozliczeniu przy jego podziale.
Sprawa dotyczyła postępowania o dział spadku i podział majątku wspólnego po zmarłej, w której skład majątku wchodziły m.in. ekspektatywa spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, środki finansowe na koncie bankowym, samochód oraz roszczenie o nabycie własności nieruchomości zabudowanej garażem. Najistotniejszym przedmiotem sporu była jednak kwestia uznania prawa najmu uzyskanego w trakcie trwania małżeństwa za składnik majątku wspólnego.
Zgodnie z art. 31 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich.
Sąd Najwyższy, odwołując się do utrwalonego orzecznictwa (m.in. III CZP 46/75, III CZP 28/02, III CZP 33/08), wskazał, że „prawo najmu lokalu uzyskane w czasie trwania małżeństwa stanowi składnik majątku wspólnego i podlega rozliczeniu przy podziale tego majątku” – bez względu na to, czy formalnie umowa była zawarta tylko przez jednego z małżonków, czy przez obojga. Prawo najmu weszło zatem do majątku wspólnego małżonków i w konsekwencji – do masy spadkowej po zmarłej.
Należy pamiętać o art. 691 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym po śmierci najemcy osoby takie, jak: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą, wstępują w stosunek najmu, jeśli w chwili śmierci najemcy wspólnie z nim zamieszkiwały. Przy braku takich osób co do zasady stosunek najmu wygasa.