Zdarza się, że jeden z małżonków posiada nieuregulowane zobowiązania, zaciągnięte przed zawarciem małżeństwa oraz powstania ustawowego lub umownego ustroju majątkowego. W sytuacji, gdy małżonek będący dłużnikiem wdaje się w spór sądowy, w którym dochodzi do wydania wyroku nakazującego zapłatę na rzecz wierzyciela, drugi małżonek jako osoba niebędąca dłużnikiem powinien mieć świadomość przysługujących mu środków ochrony prawnej.
Często w takiej sytuacji wierzyciel, po uzyskaniu korzystnego dla siebie orzeczenia sądowego, nie zabezpiecza interesu prawnego małżonka dłużnika, a więc osoby niebędącej dłużnikiem względem tego wierzyciela, podejmując dalsze kroki prawne celem szybkiego odzyskania należności w drodze postępowania egzekucyjnego.
Aby skierować orzeczenie do egzekucji komorniczej, wierzyciel musi uzyskać sądową klauzulę wykonalności. Złożenie wniosku do sądu powszechnego o nadanie klauzuli wykonalności inicjuje postępowanie klauzulowe w sądzie. Małżonek dłużnika może już na tym etapie zgłaszać zarzuty wynikające z art. 41 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym: Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9. Interwencja prawna na tym etapie jest jednak utrudniona, bowiem sąd nie doręcza co do zasady wniosku o nadanie klauzuli wykonalności na dany tytuł egzekucyjny dłużnikowi ani małżonkowi dłużnika, zatem zajęcie stanowiska przez samego małżonka będącego dłużnikiem lub małżonka dłużnika przed nadaniem sądowej klauzuli wykonalności jest utrudnione. Dodatkowo, na tym etapie sprawy badanie przez Sąd zasadności roszczenia stwierdzonego tytułem egzekucyjnym jest ograniczone.
Jeśli już dochodzi do nadania klauzuli wykonalności, której treść pozwala na egzekucję w zakresie godzącym w prawa małżonka niebędącego dłużnikiem, środki ochrony prawnej tego małżonka są inne. Wspomniał o tym Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 stycznia 2020 r. (sygn. akt: IV CSK 499/18), z którego wynika, że małżonek niebędący dłużnikiem może – poprzez wniesienie powództwa przeciwegzekucyjnego – żądać pozbawienia tytułu wykonawczego w całości lub w części, albo jego ograniczenia. Co istotne, małżonek ten w toku postępowania przeciwegzekucyjnego może zgłaszać nie tylko zarzuty przysługujące mu jako nie-dłużnikowi, ale także podnosić zarzuty, których małżonek będący dłużnikiem wcześniej nie podniósł w procesie zakończonym wydaniem tytułu egzekucyjnego, choć przysługiwały mu z mocy prawa, takie jak zarzut spełnienia świadczenia, przedawnienia czy kwestionowanie samego istnienia zobowiązania zgłoszonego w wytoczonym przez wierzyciela powództwie. Zapatrywania prawne Sądu Najwyższego wynikają wprost z treści art. 840 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego: Dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.
Jeśli zatem Twój małżonek znajduje się w sporze prawnym z wierzycielem i potencjalnie w krótkim czasie może dość do wszczęcia postępowania egzekucyjnego, skorzystaj z profesjonalnej pomocy prawnej już na najwcześniejszym etapie sprawy, by uniknąć skutków niecelowego postępowania egzekucyjnego.