Tag: kodeks

  • Ważne powody

    Artykuł 43 § 2 Kodeksu rodzinnego- opiekuńczego w brzmieniu: „Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w wypadku, gdy spadkodawca wytoczył powództwo o unieważnienie małżeństwa albo o rozwód lub wystąpił o orzeczenie separacji.”, od czasu wejścia w życie kodeksu, była nowelizowany tylko raz. Dzięki temu istnieje bogate orzecznictwo na temat tego artykułu oraz użytej w przepisie przesłanki „ważnych powodów”. Praktycznie corocznie Sąd Najwyższy wypowiada się na temat interpretacji tej przesłanki. Skarżący wielokrotnie dążyli do tego aby Sąd Najwyższy wypowiedział się co do możliwości skatalogowania przesłanek wynikających z art. 43 § 2, natomiast Sąd konsekwentnie odmawia zajęcia takiego stanowiska.

    W doktrynie wskazuje się iż przesłanka ważnych powodów z art. 43 § 2 nie jest tożsama z przesłanką z art. 52 § 1 k.r.o ( por. Partyk Aleksandra, „Nierówne udziały w majątku wspólnym ustala się tylko z ważnych powodów”, LEX/el. 2019), gdyż ma charakter bardziej restrykcyjny (por. Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz., WKP, 2021).

    Z kolei w orzecznictwie ugruntowany jest pogląd głoszący że, sformułowanie ważnych powodów odnosi się do całości życia rodzinnego, stopnia wywiązywania się obowiązków rodzinnych, w szczególności niewywiązania się z nich oraz ewentualnych rażących zaniedbań wobec rodziny ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia V CSK 436/18, LEX nr 2642780). „Ważne powody” odnoszą się więc do aspektów etycznych, a nie gospodarczych i powinny być ocenienie w świetle zasad współżycia społecznego. W omawianym postanowieniu Sąd Najwyższy uznał, że powyższe sformułowanie należy zawsze oceniać w świetle konkretnej sprawy i jej okoliczności, co uniemożliwia skatalogowanie przesłanek. Z kolei w postanowieniu z dnia 27 lutego 2023 roku o sygn. akt: I CSK 3595/22, Sąd Najwyższy potwierdził dotychczasową linię orzeczniczą, jednocześnie wskazując, że użycie przez ustawodawcę klauzuli generalnej w niniejszym przepisie, niewątpliwie świadczy o zamiarze pozostawienia luzu decyzyjnego, pozwalającego na każdorazowe oceniania całokształtu danej sprawy.

  • Udziały spółki jako przedmioty służące do prowadzenia działalności – zarząd majątkiem wspólnym

    Zgodnie z art. 36 § 3 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, przedmiotami służącymi małżonkowi do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej małżonek ten zarządza samodzielnie.

    W kodeksie rodzinnym i opiekuńczym nie zawarto spisu przedmiotów służących do wykonywania zawodu lub prowadzenia działalności zarobkowej. Jednak pewne wskazówki dotyczące definiowania ww. określeń podsuwa nam doktryna. Wskazuje się, że „Istotne praktyczne znaczenie ma określenie kryterium, według którego należy decydować, czy dany przedmiot służy wykonywaniu zawodu lub prowadzeniu działalności gospodarczej. Trafnie w piśmiennictwie stwierdzono, że przedmiotowe ustalenie powinno odbywać się w oparciu o konkretne okoliczności. Zakres pojęcia przedmiotu majątkowego jest zatem szeroki i może objąć np. pojazd mechaniczny, ale też przedsiębiorstwo” (B. Kubica [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. M. Fras, M. Habdas, Warszawa 2021, art. 36).

    Co więcej, „użycie w treści przepisu wyrazu „małżonek” w liczbie pojedynczej wskazuje, że ten szczególny reżim nie znajdzie zastosowania, gdy określone przedmioty wykorzystywane są przez oboje małżonków do prowadzonej wspólnie działalności zarobkowej lub wspólnie wykonywanego zawodu, bądź jeśli są przydatne obojgu małżonkom do wykonywanego odrębnie przez każdego z nich zawodu, bądź odrębnie prowadzonej działalności zarobkowej”(A. Sylwestrzak [w:] Komentarz do niektórych przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego [w:] Zarząd majątkiem wspólnym. Komentarz, Warszawa 2016, art. 36). Z przepisu wynika, że przedmiot służący do wykonywania działalności zarobkowej może służyć tylko jednemu małżonkowi.

    Czy jednak udziały lub akcje należące do majątku wspólnego można potraktować jako „przedmioty służące do prowadzenia działalności zarobkowej”? W doktrynie pojawia się różnica zdań na temat tego, czy rozporządzanie akcjami stanowi prowadzenie działalności zarobkowej. Uznaje się raczej, iż pasywne formy uczestnictwa w obrocie (np. nabywanie i zbywanie akcji) nie mieszczą się w granicach pojęcia „działalność zarobkowa”. Sytuacja może być różnie interpretowana jeżeli posiadanie akcji wiąże się z obowiązkiem świadczenia na rzecz Spółki. W takim przypadku rzeczywiście można rozważać, czy mamy do czynienia jedynie z biernym uczestnictwem w obrocie. Decydujące byłyby w takiej sytuacji konkretne okoliczności danej sprawy.