Postępowania o podział majątku wspólnego i o dział spadku stanowią co do zasady dwa samodzielne postępowania. Mogą one być połączone wyłącznie na skutek częściowej tożsamości podmiotowej (np. w wyniku następstwa prawnego po zmarłym byłym małżonku) i tożsamości przedmiotowej. Tak wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 stycznia 2016 r. V CSK 254/15.
Dział spadku i podział majątku wspólnego mogą być połączone w jednym postępowaniu, jeżeli cały majątek spadkowy lub poszczególne rzeczy wchodzące w jego skład stanowią współwłasność z innego tytułu niż dziedziczenie. Odpowiednie zastosowanie mają przy tym przepisy o zniesieniu współwłasności (art. 688 k.p.c., art. 567 § 3 k.p.c.).
Art. 689 k.p.c. zezwala na połączenie w jednym postępowaniu sprawy o dział spadku ze sprawą o zniesienie współwłasności i sprawą o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżonków. W wypadku gdy w skład spadku wchodzi udział spadkodawcy w majątku objętym małżeńską wspólnością ustawową, do dokonania działu spadku niezbędne jest połączone w tym samym postępowaniu przeprowadzenie podziału majątku wspólnego.
Inaczej będzie w sytuacji, gdy zapadł już prawomocny wyrok rozstrzygający o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o żądaniach zwrotu wydatków, nakładów i innych świadczeń z majątku wspólnego na majątek odrębny lub odwrotnie, albo że częściowy dział spadku nie dotyczy udziału spadkodawcy w majątku wspólnym.
Skład i wartość spadku podlegającego działowi oraz majątku wspólnego podlegającego podziałowi ustala sąd. Skład i stan ustalany jest według chwili jego otwarcia, a wartość według cen z chwili dokonywania działu.
Jednocześnie SN stwierdza, że dla połączenia spraw o dział spadku i podział majątku wspólnego ze sprawą o podział majątku spółki cywilnej brak jest samodzielnej podstawy normatywnej.
KS