Tag: spłata

  • Rozliczenie spłaty długu wspólnego małżonków po ustaniu wspólności majątkowej a przed podziałem majątku wspólnego

    Zgodnie z art.. 686 k.p.c. w zw. z art. 567 § 1 i 3, w postępowaniu o podziale majątku wspólnego sąd rozstrzyga również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy małżonkami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów majątku wspólnego, pobranych pożytków i innych przychodów, jak również poczynionych na majątek wspólny nakładów i spłaconych długów.

    Zgodnie z postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2021 r. (sprawa o sygn. akt IV CSKP 60/21, LEX nr 3252369) „jeżeli wnioskodawca po ustaniu wspólności majątkowej, a przed podziałem majątku wspólnego, spłacił z własnych środków finansowych dług, który powstał w trakcie trwania wspólności ustawowej i był długiem wspólnym małżonków, albo długiem jednego z nich, ale zaciągniętym w związku z majątkiem wspólnym, to taki dług,  powinien zostać rozliczony w ramach podziału majątku wspólnego”. Oznacza to więc, że wspólny dług małżonków, powstały w trakcie trwania wspólności ustawowej ma zostać podzielony przy podziale majątku wspólnego.

    Ponadto Sąd Najwyższy wskazuje również, że „jeżeli w czasie trwania wspólności majątkowej dług został zaciągnięty tylko przez jednego z małżonków, pozostającego dłużnikiem w stosunku do wierzyciela, przy czym osiągnięta przez niego korzyść majątkowa została przeznaczona na majątek wspólny, a w okresie między ustaniem wspólności a podziałem majątku wspólnego dług został spłacony przez dłużnika z jego majątku osobistego, drugi małżonek jest zobowiązany do zwrotu połowy spłaconej należności”. Podobnie Sąd Najwyższy wskazuje w postanowieniu z dnia 29 października 2021 r. (sprawa o sygn. akt II CSK 170/21, LEX nr 3284812).

  • Podział rzeczy w sprawie o dział spadku

    Sąd Najwyższy przypomniał w postanowieniu z dnia 6 maja 2021 r. (V CSKP 29/21), że zniesienie współwłasności może następować poprzez podział rzeczy wspólnej. „Stanowiąc o „podziale rzeczy”,- przepis art. 211 k.c. obejmuje podział w sensie fizycznym, tj. poprzez stworzenie nowych dwu lub więcej rzeczy z jednej istniejącej dotychczas. Tym samym podział prowadzi każdorazowo do powstania nowego dobra prawnego, które – co do zasady – stanowi po zniesieniu współwłasności przedmiot wyłącznego prawa jednego z dotychczasowych współwłaścicieli. Podział taki powinien być dokonany wówczas, gdy nie pozostaje sprzeczny z przepisami ustawy bądź ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy ani nie pociąga za sobą istotnej zmiany rzeczy lub znacznego zmniejszenia jej wartości. W takich bowiem przypadkach rzecz może zostać przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów k.p.c. (art. 212 § 2 k.c.).„

    Jeżeli dochodzi do podziału rzeczy w toku sprawy o dział spadku dopuszczalne jest wtedy wydanie postanowienia częściowego (art. 317 § 1 k.p.c.) poprzez „przyznanie danego przedmiotu lub prawa jednemu ze spadkobierców (por. także art. 1044 k.c.) z obowiązkiem spłaty pozostałych (art. 212 w związku z art. 1035 k.c.), gdy zatem rozstrzyga całościowo co do objętego działem spadku składnika, rozliczając go kompleksowo między wszystkimi spadkobiercami, a także podziału majątku wspólnego, w zakresie obejmującym niektóre składniki majątku pod warunkiem, że postanowienie takie musi zawierać całkowite rozstrzygnięcie kwestii o przyznaniu tego składnika jednemu z uczestników oraz definitywne rozliczenie z tego tytułu.„

  • Opodatkowanie odpłatnej umowy o podział majątku wspólnego między byłym małżonkiem a spadkobiercami drugiego małżonka

    Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 24 maja 2021 r.; 0111-KDIB2-3.4014.16.2021.5.ASZ pochylił się nad problemem odpłatnej umowy o podział majątku. W realiach niniejszej sprawy małżonkowie rozwiedli się i zamierzali przeprowadzić podział majątku przed notariuszem. Niestety zanim do podziału doszło jeden z małżonków zmarł a spadek po nim (w którego skład wchodził udział w wysokości ½ w nieruchomości) nabyli jego dwaj synowie. Żyjący małżonek wraz ze spadkobiercami postanowili zawrzeć notarialną umowę podziału majątku wspólnego obejmującą nieruchomość, która znajdowała się w majątku wspólnym nabytym w czasie trwania małżeństwa, w którym obowiązywał ustrój wspólności majątkowej małżeńskiej.

    Organ zaznaczył, że opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają umowy ściśle określone w ustawie. Jest to między innymi umowa o dział spadku oraz umowa o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat. Umowy takie rodzą skutki tożsame z umową, którą planowali zawrzeć małżonek i spadkobiercy. Z uwagi na to powstało zagadnienie, czy odpłatna umowa (z dopłatami i spłatami) o podział majątku wspólnego między byłym małżonkiem a spadkobiercami drugiego małżonka również podlega opodatkowaniu.

    W omawianej interpretacji organ stwierdził, że podatek nie jest należny. Przedmiotowa umowa nie jest bowiem ani umową o zniesienie współwłasności, ponieważ dotyczy wspólności majątkowej małżeńskiej i jej skutki prawne są odmienne, ani umową o dział spadku, gdyż nie jest zawierana pomiędzy spadkobiercami. Dopuszczalność takiej umowy potwierdzają art. 46 i 501 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

  • Podział udziałów w Spółce z o. o., w której małżonek nie jest wspólnikiem

    Dokonując podziału majątku, który był objęty wspólnością ustawową, Sąd może przyznać należące do tego majątku udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością byłemu małżonkowi niebędącemu wspólnikiem tylko za jego zgodą. Do powyższych wniosków doszedł Sąd Najwyższy w postanowieniu z 16 marca 2018 r. (sygn. akt: IV CSK 105/17).

    Powyższa konstatacja dotyczy sytuacji, w której udziały w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością zostały nabyte za środki należących do majątku wspólnego małżonków, ale tylko jeden z nich został wspólnikiem tej spółki. Taki stan rzeczy jest oczywiście możliwy, gdyż, jak stwierdził Sąd, należy wyraźnie odróżnić sferę majątkową od sfery korporacyjnej.

    Sąd zauważył także, że małżonek nie będący dotąd wspólnikiem Spółki, może się nim stać na podstawie postanowienia sądu wydanego w sprawie o podział majątku wspólnego małżonków po ustaniu wspólności ustawowej. Nie można jednak uczynić kogoś wspólnikiem bez jego zgody. Wynika to z faktu, że zasada dobrowolności uczestnictwa odnosi się do wszystkich korporacji (zrzeszeń osób) – a korporacją, mimo wyraźnych elementów kapitałowych, jest również spółka z o.o.

    Powyższy wywód został wsparty bogatym orzecznictwem Sądu Najwyższego, min. uchwałą Sądu Najwyższego z 7 lipca 2016 r., III CZP 32/16, postanowieniem z 23 listopada 2000 r., I CKN 950/98, czy wyrokami: z 20 maja 1999 r., I CKN 1146/97; z 5 października 2005 r., IV CK 99/05; z 21 stycznia 2009 r., II CSK 446/08.

    W przedstawionej sytuacji na rzecz małżonka niebędącego wspólnikiem zamiast udziałów sąd przyzna spłatę (a więc pieniężną równowartość należnej mu części udziałów w Spółce). Oczywiście pod warunkiem, ze dany małżonek nie zgadza się na „wejście” do Spółki.