Tag: wydatki

  • Usługi świadczone na rzecz spółki a podział majątku wspólnego

    Artykuł 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego reguluje zasady dokonywania przez małżonków rozliczeń z tytułu wydatków i nakładów poczynionych w czasie trwania ustroju wspólności ustawowej z majątku wspólnego na majątki osobiste każdego z nich oraz poczynionych z majątków osobistych na majątek wspólny.

    Przepis ten stanowi, że każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Dodatkowo można żądać zwrotu wydatków i nakładów, które jeden z małżonków poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Zastrzega się jednak, że nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły one wartość majątku w chwili ustania wspólności.

    Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie definiują pojęcia wydatków i nakładów dokonanych z jednego majątku na inny majątek. Z uwagi na to mogą pojawić się wątpliwości, co będzie mogło być uznane za wydatek lub nakład w rozumieniu art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

    Orzecznictwo rozstrzygnęło, czy z uwagi na specyfikę świadczenia usługi na rzecz spółki w wypadku podziału majątku wspólnego po ustaniu wspólności ustawowej między małżonkami, może być ono zakwalifikowane jako poczyniony z niego nakład lub wydatek w rozumieniu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Za takim stanowiskiem opowiadał się dotychczas Sąd Najwyższy.

    W postanowieniu z 16 stycznia 2013 r. o sygn. II CSK 193/12 Sąd Najwyższy stwierdził jednak, że za wydatek czy nakład nie może być uznana usługa świadczona przez drugiego małżonka – wspólnika spółki cywilnej – na rzecz spółki. Oznacza to, że małżonek nie może żądać zwrotu wartości usług świadczonych przez drugiego małżonka na rzecz spółki cywilnej na podstawie art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

  • Roszczenie o zwrot nakładów na rzecz wspólną po zbyciu udziałów

    W uchwale SN z 21 lutego 2008 roku, o sygn. III CZP 144/07, Sąd Najwyższy rozważył, czy odpowiedzialność z tytułu zaspokojenia roszczeń współwłaściciela, który dokonał nakładów na rzecz wspólną, ponoszą osoby będące współwłaścicielami rzeczy w chwili orzekania o odpowiedzialności z tego tytułu, czy też osoby będące współwłaścicielami w czasie, kiedy dany nakład został dokonany.

    Pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów. W takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Artykuł 207. Kodeksu cywilnego określający zasady udziału w wydatkach i przychodach wniesionych do majątku wspólnego przez współwłaścicieli nie określa jednak jednoznacznie, czy dotyczy współwłaścicieli w czasie orzekania czy w chwili dokonania nakładu. Z tego względu konieczne było rozwianie wątpliwości interpretacyjnych przez Sąd Najwyższy.

    SN wskazał, że roszczenie o zwrot wartości nakładów poniesionych przez jednego ze współwłaścicieli na rzecz wspólną przysługuje przeciwko osobom, które były współwłaścicielami w czasie dokonywania tych nakładów. Zdaniem sądu przepisy kodeksu wskazują, że roszczenie o zwrot odpowiedniej części wydatków jest roszczeniem względnym, czyli powstającym i realizowanym w stosunkach między współwłaścicielem, który poniósł wydatki i podmiotem, który w chwili ich poniesienia był obowiązany do zapłaty odpowiedniej części wydatków.

    Sąd Najwyższy zastanowił się również, czy może mieć znaczenie fakt, iż aktualny współwłaściciel rzeczy zobowiązany do zwrotu wartości nakładów nabył udział we współwłasności na podstawie umowy o charakterze nieodpłatnym. W przedmiotowej sprawie bowiem współwłaściciele zbyli swoje udziały w formie darowizny. Zdaniem SN nieodpłatność czynności nabycia udziału we współwłasności nie będzie miała znaczenia. Z art. 207 Kodeksu cywilnego nie wynika bowiem, by ustawodawca wiązał modyfikację reguł rozliczeń między współwłaścicielami z nieodpłatnym charakterem nabycia udziału.

    Należy zwrócić uwagę, że wcześniejsze orzecznictwo sądów było odmienne. Jednakże od 2008 roku sądy jednolicie orzekają, iż roszczenie o zwrot wartości nakładów poniesionych przez jednego ze współwłaścicieli na rzecz wspólną przysługuje przeciwko osobom, które były współwłaścicielami w czasie dokonywania tych nakładów, również wtedy, gdy osoby te zbyły swoje udziały nieodpłatnie.