Jeżeli spadek przypada kilku osobom, dokonanie działu spadku zmierza do rozdysponowania elementów spadku między poszczególne osoby.
Dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Dział spadku może więc być umowny albo sądowy. Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku. Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.
Kiedy może nastąpić sądowy częściowy dział spadku?
Sądowy częściowy dział spadku może nastąpić w szczególności z tego powodu, że w skład spadku wchodzi przedsiębiorstwo. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 22 września 1977 r. (sygn. akt III CZP 72/77), w razie zaistnienia ważnych powodów do ograniczenia podziału majątku wspólnego do części tego majątku rozstrzygnięcie w tym przedmiocie sąd może zamieścić jedynie w orzeczeniu działowym kończącym postępowanie w sprawie.
Co to jest uzupełniający dział spadku i kiedy można go dokonać?
Uzupełniający dział spadku to taki dział, który dokonuje się po uprzednim podzieleniu spadku w części, jeśli dział spadku nie objął wszystkich jego składników. Pominięte składniki nie przestają być majątkiem wspólnym, warto więc dokonać uzupełniającego działu spadku. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 28 sierpnia 1986 r. (sygn. akt III CZP 47/86), jeżeli okaże się, że z jakichkolwiek przyczyn prawomocne postanowienie o podziale majątku wspólnego nie objęło wszystkich istotnych składników majątku wspólnego, każde z byłych małżonków może wystąpić w odrębnym postępowaniu o przeprowadzenie podziału uzupełniającego co do składników, które nie zostały uwzględnione w orzeczeniu podziałowym. Co więcej, składniki majątku wspólnego byłych małżonków nie zgłoszone do podziału lub pominięte przez Sąd w prawomocnym orzeczeniu o podział nie przestają być majątkiem wspólnym; mogą przeto zostać podzielone w drodze umowy lub orzeczenia sądowego (podział uzupełniający) (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 lipca 1983 r., sygn. akt IV CR 282/83). Powyższe potwierdziło postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 czerwca 2021 r. (sygn. akt I CSKP 133/21), wskazujące, że jeżeli określony składnik majątkowy wchodził w skład majątku wspólnego i nie został objęty umownym podziałem tego majątku połączonym z działem spadku po zmarłym małżonku, każdy ze spadkobierców może żądać uzupełniającego sądowego działu spadku obejmującego ten składnik.
O uzupełniający dział spadku może wystąpić każdy ze spadkobierców.