W wyrokiem z dnia 27 lutego 2023 r. o sygnaturze akt I CSK 3595/22 Sąd Najwyższy odniósł się do zagadnienia pojęcia „ważnych powodów” w kontekście art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Przepis ten stanowi, że z ważnych powodów każde z małżonków może żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z małżonków przyczyniło się do powstania majątku, co stanowi wyjątek od zasady równych udziałów małżonków w majątku wspólnym.
Wyrok zapadł na gruncie skargi kasacyjnej uczestnika na orzeczenie Sądu Okręgowego, który nie przychylił się do apelacji uczestnika żądającego ustalenia jego udziału w majątku wspólnym na 70% a jego małżonki na 30%. Jako istotne zagadnienie prawne, które wymaga rozstrzygnięcia, wskazał on potrzebę zdefiniowania przesłanki „ważnych powodów” przez wskazanie czy mają one wyłącznie charakter niemajątkowy, czy mogą być związane z różnicą w wykształceniu i przejawianiu aktywności zawodowej oraz powstanie majątku osobistego dzięki marce osobistej jednego z małżonków.
Sąd Najwyższy uznał tak sformułowane pytania za zbyt szczegółowe, aby mogły mieć one walor dla rozwoju prawa. Sąd zwrócił uwagę, że art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego posługuje się klauzulami generalnymi i zwrotami niedookreślonymi w określonym celu – owe techniki stosowane w legislacji pozwalają sądom na bardziej elastyczną ocenę każdego przypadku, wynikającą z całokształtu sprawy, która nie może mieć jednak charakteru dowolnego. Z tego też powodu zdefiniowanie tej klauzuli generalnej nie jest możliwe. Jednakże można wskazać przesłanki wskazujące na zaistnienie ważnych powodów. Przykładowo, jest to stwierdzenie naruszenia zasad współżycia społecznego, które wyniknęło z czerpania przez małżonka korzyści z części majątku wspólnego, do której powstania się nie przyczynił. Jest to również naganne postępowania małżonka, przeciwko któremu skierowane jest żądania, które przejawia się w rażącym lub uporczywym nieprzyczynianiu się do powstania majątku wspólnego stosownie do sił i możliwości zarobkowych.
Tak więc, oprócz ważnych powodów przesłanką do wniesienia żądania określonego w art. 43 § 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego jest rzeczywiste przyczynianie się małżonków do majątku osobistego w różnym stopniu. Samo pojęcie przyczyniania się nie ma charakteru czysto majątkowego – także przyczynianie się do wychowania dzieci i praca poświęcona gospodarstwu domowemu powinny być brane pod uwagę przy ocenie tej materii. Istotną kwestią jest także sposób wydatkowania majątku wspólnego, np. marnotrawienie majątku wspólnego. Różny stopień przyczyniania się do powstania tego majątku ma znaczenie, jeżeli różnica ta jest istotna i wyraźna.
Sąd Najwyższy na koniec podkreślił, że skarżący nie sprostał wymaganiom skargi kasacyjnej, bowiem nie wykazał, że orzeczenie Sądu Okręgowego zapadło z rażącym naruszeniem przepisów prawa, a więc skarga nie zasługuje na rozpoznanie. Ponadto przypomniał, że nie jest sądem trzeciej instancji.